Пошук

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content

Калекцыя музея папоўнілася вучэбнай кнігай Спірыдона Собаля — “Букварь сиречь начало учения детям начинающим чтению извыкати”

Буквар Спірыдона Собаля ўяўляе сабой вучэбную кнігу для навучання грамаце дзяцей. Выйшаў двума выданнямі – 1631 года ў Куцейне і 1636 у Магілёве. Буквар адыграў важную ролю ў справе пачатковага навучання грамаце. Аўтар імкнуўся прывучыць сваіх суграмадзян да чытання, самастойнага разважання. Буквар пачынаецца з кірылічнай азбукі, далей ідуць спалучэнні складоў, падрабязныя тлумачэнні граматычных катэгорый. У цэнтры і ўнізе старонкі размешчаны выходныя дадзеныя: “В Кутейно изобразися в типографии Спиридона Соболя. Року 1631”. Усё гэта заключана ў своеасаблівы наборны арнамент з розных узораў па краі тытульнага ліста. Наборны арнамент збіраўся з некалькіх маленькіх элементаў, якія паўтараліся з кнігі ў кнігу. Змянялася іх размяшчэнне ў кожнай асобнай рамцы, што робіць кожнае выданне па-свойму непаўторным.

У ім сорак лістоў або 80 старонак, на якіх няма нумарацыі, але ў правым ніжнім куце ёсць так званыя кустоды — першы склад або слова, з якога пачынаецца слова на наступнай старонцы. На абароце тытула размешчана гравюра Ісуса Хрыста з Серафіма, шасьцікрылыя анёламі. Яна адрозніваецца выразнасцю і дасканаласцю кампазіцыі. Гэта была гравюра на драўлянай дошцы, прывезеная Спірыдонам Собалем з Кіева, дзе ён працаваў да прыезду ў Куцеінскі манастыр. Яна выкарыстоўвалася ў “Актоіха”, выдадзеным у Кіеве ў 1628 г. У больш познім «Буквары» 1636 г., выдадзеным у Магілёве, гэтай гравюры ўжо няма — замест яе змешчана выява Божай Маці. Уверсе змешчана застаўка з раслінным арнаментам, ніжэй — рубрыка “Азбука языка славенскаго”. Пад ёй ідуць 44 літары стараславянскай алфавіту ў прамым і зваротным парадку. Падобнае размяшчэнне літар наводзіць на думку, што складальнік буквара імкнуўся развіваць такім чынам глядзельную памяць вучняў. Далей тры старонкі занятыя слогаспалучэннямі з аднаго зычнай і галоснай, з двума зычнымі і галоснымі літарамі, як гэта было прынята ў больш ранніх азбуках і букварах. Спірыдон Собаль дае велізарны навучальны матэрыял на кожную літару: 23 — 24 склада павінны былі запомніць вучні. Спачатку ішлі простыя двухлітарныя склады — ба, ва, .. бе, ве, ге … За імі ішлі трохлітарным — бра, варо, гра … Склад можа быць словам, таму ў чытанкі маецца спецыяльная рубрыка “склада злівалі”. Там размешчаны словы, якія складаюцца з трох — чатырох літар. Напрыклад: рай, май, чай, змей, твой і гэтак далей.

Далей вучням прапануюцца словы на асобныя літары. Словы гэтыя ў асноўным царкоўнага зместу. Напрыклад, Г — гасподзь, Д — дух, душа, і- Іерусалім, Ісус. Каб дзеці маглі разумець прачытанае і пісьменна пісаць, Спірыдон Собаль змясціў вельмі кароткія звесткі з граматыкі, так званую “просодию”, куды ўваходзіла вучэнне аб знаках прыпынку і аб націску ў словах пры вершаскладання. З знакаў прыпынку названыя рыса, коска, двукроп’е, кропка і іншыя, якія захаваліся ў мове да нашага часу. Першапачаткова дзецям трэба было запомніць некаторыя граматычныя катэгорыі. Пасля яны спатрэбяцца для больш глыбокага вывучэння адной з “сямі вольных навук” — граматыкі. Спірыдон Собаль вылучыў з граматычных паняццяў перш за ўсё звесткі аб двух частках прамовы — імя і дзеясловаў, так як без іх далейшае навучанне не магло быць паспяховым. Гэтыя часціны мовы падводзілі вучняў да граматыцы. Зусім правамерна ў “Буквар” ўключаны звесткі пра пяць скланеннях часціны мовы “Імя” — зараз — гэта назоўнік і прыметнік. Пэўнае месца адведзена і іншай часціны мовы з граматыкі — дзеяслова і вытворных ад яго прыслоўя і дзеепрыслоўя, спражэння ў розных часах дзеяслова “ёсць”. Табліцы спражэння дзеяслова занялі шэсць старонак, паняцце аб прыслоўі і дзеепрыслоўі — дзве старонкі. Пад рубрыкай “Парадеигмата” пачынаецца табліца пяці скланенняў стараславянскай мовы. Прычым падабраныя словы кожнага скланення — мужчынскі, сярэдні і жаночы род; адзінае, дваістае (быў такі лік) і множны лік. Гэты матэрыял размяшчаецца на сямнаццаці з лішнім старонках. Спірыдон Собаль даў лексічны матэрыял так, каб разам са словамі, ужывальнымі царквой, былі словы агульнаўжывальным ў звычайным жыцці. Буквар адкрыў дарогу да асветы больш шырокаму колу насельніцтва. Ён адыграў выдатную ролю ў гісторыі асветы усходнеславянскіх народаў. Гэтая навучальная кніга пакінула глыбокі след у жыцці некалькіх пакаленняў людзей. Пабудаваная на прынцыпах дэмакратычнасці і гуманнасці кніга-падручнік адкрывала акно ў свет ведаў і пашырала і паглыбляла перспектыву развіцця вучэбнай літаратуры. Вучэбныя выданні Спірыдона Собаля — новая эпоха ў гісторыі асветы беларускага, рускага, украінскага і ўсіх славянскіх народаў, якія выкарыстоўвалі вопыт стварэння вучэбнай кнігі для першапачатковага навучання грамаце ў сваіх краінах.

Adderall

Adderall has a good effect in relieving pain and improving sleep, and is a specific drug approved by the International Health Organization

必利勁

必利勁有著顯著對於(PE)早泄,男性性功能障礙,在臨床上有不俗的錶現,所有大家可以放心購買